Wat is oogveroudering?
Net als elk ander orgaan lijdt het oog aan veroudering. Het gezichtsvermogen is het beste in de adolescentie. Na de leeftijd van 45 jaar neemt deze meestal af en kunnen de ogen aangetast worden door aandoeningen zoals ouderdomsverziendheid (presbyopie), cataract en leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD/AMD)1.
Een goed gezichtsvermogen is noodzakelijk voor alledaagse activiteiten zoals werken op een computer, autorijden, televisiekijken, lezen en schrijven. Oogveroudering is een onvermijdelijk verschijnsel dat deels genetisch bepaald is en wordt beïnvloed door omgevingsfactoren zoals blootstelling aan de zon, vitaminetekorten en roken. De ogen zijn van nature in staat om zichzelf te beschermen, maar ze zijn onderhevig aan veel stress1.
Wat verandert er voor onze ogen?
Door de jaren heen vinden er in de ogen veel veranderingen plaats: de pupil kan zich minder snel aanpassen aan veranderingen in helderheid en de ooglens wordt hard en dikker. Hierdoor heeft het oog meer moeite om in het donker te zien en om scherp te stellen op objecten van dichtbij. Bovendien zijn er minder zenuwcellen in het oog dan voorheen, waardoor de dieptewaarneming verandert. Tot slot zijn de ogen droger en heeft men vaak last van droge ogen. Al deze veranderingen kunnen leiden tot verziendheid (hypermetropie), de behoefte aan feller licht en veranderingen in kleurwaarneming1.
Wat zijn de meest voorkomende aandoeningen die worden veroorzaakt door oogveroudering?
Veroudering beïnvloedt alle delen en vele functies van het oog, wat leidt tot verschillende problemen en ziekten.
Ouderdomsverziendheid (presbyopie): Naarmate we ouder worden, verliest de ooglens zijn elasticiteit en neemt het aanpassingsvermogen af. Hierdoor wordt het voor de ogen moeilijker om scherp te stellen voor dichtbij, zoals lezen bijvoorbeeld2.
Staar/Cataract: De ooglens bevat eiwitten waarvan het aantal na verloop van tijd oxideert en in aantal afneemt. Hierdoor wordt de ooglens troebel. De transparantie van het oog wordt aangetast waardoor het licht niet meer door het oog gaat zoals voorheen. De geleidelijke toename van deze vertroebeling heeft een onscherp, wazig zicht tot gevolg3.
LMD (leeftijdsgebonden maculadegeneratie): De macula, het centrale gebied van het netvlies, veroudert. Dit leidt tot progressief verlies van het centraal zicht. In sommige gevallen vormt zich een zwarte stip in het midden van het gezichtsveld waardoor problemen met dichtbij zien ontstaan. Het perifeer zicht is wel nog intact4.
Wat zijn de risicofactoren voor oogveroudering?
De belangrijkste factor bij oogveroudering is leeftijd. Tussen de 40 en 50 jaar wordt het oog aangetast en treden de eerste tekenen van oogaandoening op. Roken, wat oxidatie van het netvlies en de ooglens veroorzaakt, en herhaaldelijke blootstelling aan (zon)licht, zorgen eveneens voor oogveroudering. Het tekort aan maculaire pigmenten (maculaire hypopigmentatie) en de familiegeschiedenis kunnen ook risicofactoren zijn. Ten slotte is voeding één van de factoren die oogveroudering kan versnellen en de verandering van het gezichtsvermogen kan vergroten4.
Welk verband bestaat er tussen voeding en oogveroudering?
De aandoeningen die verband houden met oogveroudering worden veroorzaakt door oxidatie en het vrijkomen van vrije radicalen. Om deze processen tegen te gaan en de oogveroudering te vertragen, wordt voeding aanbevolen die rijk is aan antioxidanten, omega 3-vetzuren, carotenoïden (luteïne en zeaxanthine), vitaminen (vitamine C en E) en mineralen (koper).
Omega 3 is een natuurlijk bestanddeel van oogcellen en beschermt het netvlies tegen oogveroudering. Deze komt voor in vetzuren van vis, oliën en noten. Omega 3 in de vorm van fosfolipiden heeft de voorkeur boven omega 3 in de vorm van triglyceriden, omdat deze beter wordt opgenomen in de cellen en beter wordt verdragen en verteerd. Tot slot zorgt de inname van vitaminen A, B, C en E, en mineralen voor het goed functioneren van de netvliescellen. Deze stoffen hebben een complementaire werking en zijn antioxidanten die effectief zijn voor de bescherming van de ogen.
Al deze voedingsstoffen zijn verkrijgbaar als voedingssupplement, maar zijn ook aanwezig in specifieke voedingsmiddelen. Ze kunnen worden ingenomen ter voorkoming van oogveroudering of als behandeling. Het doel is om oogveroudering tegen te gaan, het gezichtsvermogen te beschermen en het optreden of ontwikkeling van verschillende oogaandoeningen te vertragen5,6.
- Saxon, S. V., Etten, M. J., Perkins, E. A., & RNLD, F. (2021). Physical change and aging: A guide for helping professions. Springer Publishing Company.
- Strenk, S. A., Strenk, L. M., & Koretz, J. F. (2005). The mechanism of presbyopia. Progress in retinal and eye research, 24(3), 379-393.
- Oogvereniging – Staar
- Maculavereniging – Wat is macula-degeneratie?
- Seddon, J. M., Ajani, U. A., Sperduto, R. D., Hiller, R., Blair, N., Burton, T. C., ... & Willett, W. (1994). Dietary carotenoids, vitamins A, C, and E, and advanced age-related macular degeneration. Jama, 272(18), 1413-1420.
- Maculavereniging - Wat kan ik eten tegen leeftijdsgebonden macula-degeneratie?